خارش بدن یک احساس تحریککننده و غیر قابل کنترل است که شما را به خاراندن وادار میکند و در این صورت برای شما بسیار آزاردهنده خواهد بود.
این وضعیت اغلب ناشی از خشکی پوست بوده و در افراد مسن شایع است؛ چراکه بهطور معمول پوست با افزایش سن خشکتر میشود.
بسته به علت خارش، پوست شما ممکن است تفاوتی با حالت معمول نداشته باشد یا شاید ملتهب و زبر شود، خاراندن مکرر امکان دارد باعث ایجاد برآمدگی روی پوست شده که حتی گاهی محل آنها دچار خونریزی میشود.
بروز چنین حالتی میتواند بهدلیل عواملی ساده مانند حساسیت باشد یا در مواردی نیز ممکن است یک بیماری جدی همچون نارسایی کلیه موجب خارش پوستی شود.
عوامل موثر در خارش بدن
خارش میتواند در سراسر بدن پخش شده یا تنها در یک نقطه کوچک از بدن بهصورت موضعی وجود داشته باشد. علل احتمالی برای این وضعیت متعدد و متنوع بوده و برخی از آنها به شرح زیر است.
بیماریهای پوستی که میتواند در خارش بدن تاثیرگذار باشد
بسیاری از بیماریهای پوستی رایج میتوانند باعث خارش شوند. به نقل از دکتر نوربالا خارش بدن میتواند بر اثر بروز اختلالات زیر ایجاد شود:
- درماتیت: درماتیت نوعی التهاب پوست است.
- اگزما: این بیماری یک اختلال پوستی مزمن است که شامل التهاب پوستی خارشدار میشود.
- پسوریازیس: این بیماری خودایمنی باعث تغییر رنگ و تحریک پوست میشود که معمولا بهشکل پلاک است.
- درماتوگرافی: در درماتوگرافی، فشار روی پوست منجر به افزایش سطح هیستامین میشود که باعث ایجاد بثورات برجسته، قرمز و خارشدار خواهد شد.
- درماتوفیتوز: این بیماری نوعی عفونت قارچی پوست است.
- زونا: این عفونت توسط همان ویروسی ایجاد میشود که باعث عامل بروز آبلهمرغان است.
برخی از دلایل دیگر برای بروز خارش، که بر اثر مشکلات پوستی ایجاد میشود و البته کمتر رایج هستند، به شرح زیر است:
- پمفیگوئید تاولی: این یک مشکل پوستی تاولمانند است که در اثر اصطکاک، ویروسها و موارد دیگر ایجاد میشود.
- درماتیت هرپتی فرمیس: این بیماری خارشدار اغلب بهدلیل عدم تحمل گلوتن یا بیماری سلیاک بروز میکند.
- لیکن پلان: بثورات پوستی که توسط سیستم ایمنی ایجاد میشود و ممکن است عامل پدیدآورنده آن شامل عفونت، ژنتیک، استرس، آلرژنها و موارد دیگر باشد.
- نفوم جلدی: این سرطانی است که در سیستم لنفاوی ایجاد میشود.
- اسکلرودرمی: این اختلال خودایمنی بر پوست تاثیر میگذارد.
انواع عفونتهایی که میتواند دلیل خارش باشد
بیماریهای عفونی مختلفی همچون آبلهمرغان، سرخک، بثورات قارچی کنهها، کرمهای سوزنی گال، انگلهایی مانند فیلاریازیس و تریکینوزیس، اچآیوی و پاروویروس (دست و پا و دهان) هستند.
محرکها و آلرژنها
مواد زیادی وجود دارند که باعث تحریک پوست و ایجاد خارش میشوند، برخی از گیاهان و حشرات موادی تولید میکنند که وقتی شما در معرض آنها قرار میگیرید، در صورت وجود حساسیت، احتمال بروز خارش، بالاتر میرود.
برخی از افراد هنگام تماس با پشم، عطر، صابون، رنگ و مواد شیمیایی دچار واکنشهای حساسیتزا میشوند که یکی از علائم آن خارش است.
اختلالات داخلی
برخی از بیماریهای داخلی همچون انسداد مجرای صفراوی، نارسایی کبد، کلستاز، انگل هذیانی، نوروپاتی محیطی، سیروز، کمخونی، سرطان خون، بیماری تیروئید و نارسایی کلیه نیز علائمی از خارش را نشان میدهند.
شرایط سیستم عصبی
بیماریهای دیگری نیز میتوانند باعث خارش شوند، بهویژه آن دسته از مشکلاتی که بر اعصاب تاثیر میگذارند. برخی از این بیماریها شامل موارد زیر است:
- دیابت
- اسکلروز چندگانه
- نوروپاتی
- خارش بازویی
- نوتالژیا پارستتیکا
- مرالژی
- پلینوروپاتی دمیلینهکننده التهابی
- سندرم تروفیک 3 قلو
داروها
داروهای زیر اغلب باعث ایجاد بثورات و خارش گسترده میشوند:
- ضدقارچها
- آنتیبیوتیکها
- مسکنهایی که بهعنوان مواد مخدر طبقهبندی میشوند
- داروهای ضد تشنج
- آسپرین
- ویتامینهای گروه B
- کینیدین
- نیتراتها
- ریفامپین
- وانکومایسین
بارداری و خارش بدن
برخی از خانمهای باردار در این دوران دچار خارش خواهند شد، گاهی اوقات این وضعیت بهدلیل یک بیماری زمینهای مانند اگزما است که با شروع بارداری بدتر میشود.
از دیگر دلایلی که میتواند بر اثر بارداری خود را نشان دهد شامل پاپولهای کهیر خارشدار، حاملگی پمفیگوئید و کلستاز داخل کبدی حاملگی است.
آلرژی غذایی
خارشی که بر اثر حساسیت به غذا ایجاد شود یک وضعیت اورژانس پزشکی بهشمار میرود. در این زمان فرد ممکن است به مراقبتهای فوری نیاز داشته باشد.
چنین وضعیتی میتواند زمانی رخ دهد که سیستم ایمنی بدن شما به مواد رایج موجود در غذاها یا نوشیدنیها واکنش نامناسب نشان دهد و در این صورت با بروز واکنش های آلرژیک، علائمی از خفیف تا شدید را تجربه کنید.
این علائم شامل عطسه، خارش چشم، تورم، بثورات پوستی، کهیر، گرفتگی معده، حالت تهوع، استفراغ و مشکل در تنفس است، بسته به پاسخ سیستم ایمنی شما، علائم ممکن است چند دقیقه تا چند ساعت طول بکشد.
شیر گاو، تخممرغ، بادامزمینی، ماهی، صدف، آجیل درختی، گندم و سویا از جمله مواد غذایی محسوب میشوند که در ایجاد حساسیت و بروز علائمی همچون خارش نقش دارند.
چه زمانی برای خارش بدن باید به پزشک مراجعه کنم؟
در صورتی که یکی از حالتهای زیر برای شما اتفاق بیفتد بهتر است به پزشک متخصص مراجعه کنید:
- خارش پوستی شما بیش از ۲ هفته طول میکشد.
- خارش، خواب شما را مختل میکند.
- درمانی که پزشک به شما توصیه کرده باعث تشدید علائم شما شده است.
- پوست شما متورم است و چرک ترشح میکند.
- بافت پوستهای دارد و علائم تهوع، استفراغ و تب (عفونت) دارید.
- علائم جدیدی مانند کاهش یا افزایش وزن
- تغییراتی در عملکرد بدن مانند حرکات روده، خستگی یا تغییرات خلقی
خارش بدن چگونه درمان میشود؟
درمان خارش پوست به علت ایجاد آن بستگی دارد، پزشک ممکن است نیاز به نمونهبرداری از پوست، نمونه خون، ادرار یا مدفوع برای تشخیص مشکل شما داشته باشد یا اینکه برای تشخیص علت، آزمایشات رادیولوژی را تجویز کند. اگر خارش پوست دارید، موارد زیر ممکن است کمککننده باشد:
- سعی کنید ناحیهای که دچار عارضه شده را خراش ندهید؛ چراکه هر چه بیشتر این کار را انجام دهید، پوست بیشتر خارش خواهد داشت.
- ناخنهای خود را کوتاه نگه دارید تا در صورت خراشیدگی از آسیب به پوست جلوگیری کنید.
- یک دوش خنک ممکن است به تسکین کوتاهمدت کمک کرده، اما زیادهروی در حمامکردن امکان دارد این مشکل را حادتر کند.
- بعد از حمام بهآرامی خود را با یک حوله تمیز خشک کنید.
- از هیچ صابون، ژل یا محصولات حمام استفاده نکنید؛ زیرا میتوانند پوست شما را خشک کرده و خارش را حاد کنند.
- بدن خود را بدون صابون بشویید.
- حداقل 2 بار در روز از مرطوبکننده برای سراسر پوست استفاده کنید، میتوانید از مرطوبکنندههایی که حاوی منتول هستند برای تسکین خارش کمک بگیرید.
- سعی کنید لباسهای نخی گشاد بپوشید که باعث میشود از گرمشدن بیش از حد شما و بدترشدن خارش جلوگیری کند.
- از پارچههایی که پوست شما را تحریک میکنند مانند پارچههای پشمی استفاده نکنید.
- کاهش استرس و مدیتیشن، یوگا و ورزش میتواند مفید باشد.
- پزشک شما ممکن است برخی از محصولات را توصیه کند که در درمان خارش پوست موثر باشد.
خارش بدن ممکن است عوامل مختلفی را شامل شود که برخی از آنها مانند حساسیتهای فصلی ساده هستند، در حالی که مشکلاتی همچون نارسایی کلیه میتواند خطرآفرین باشد.
بیماریهای پوستی، برخی اختلالات عصبی، داروها، بعضی مواد غذایی و حتی بارداری نیز میتواند دلیلی برای بروز این مشکل باشد، در صورتی که علائم شما شدید باشد و برای چند روز متوالی ادامه پیدا کند بهتر است به یک پزشک متخصص مراجعه کنید.